Nepal’in 30 milyonluk nüfusunun önemli bir bölümü tarımda güvencesiz ve kayıt dışı çalışıyor. İşsizlik özellikle gençlerde yoğun; fırsat bulamayanlar için tek çıkış kapısı göç. Sadece 2024 yılında 741 binden fazla Nepalli, ağırlıkla Körfez ülkeleri ve Malezya’ya işçi olarak gitti. On binlercesi Hindistan’a mevsimlik işçi oldu. Bugün ülke ekonomisinin yüzde 26’sı, yurt dışındaki işçilerin gönderdiği 11 milyar dolarlık dövize dayanıyor.
İçeride kalan gençler ise işsizlik, yolsuzluk ve eşitsizlikle boğuşuyor. Sosyal medyada siyasilerin çocuklarının lüks yaşamlarını gösteren paylaşımları, bu öfkenin sembolüne dönüştü. İşte bu zeminde hükümetin aldığı sosyal medya yasağı kararı, fitili ateşleyen kıvılcım oldu.
Peki olaylar nasıl tırmandı, son durum ne:
Derledik…
4 EYLÜL 2025
Nepal hükümeti Facebook, WhatsApp, Instagram, WeChat dahil 26 platformu, yerel kayıt ve uyum şartlarını yerine getirmedikleri gerekçesiyle yasakladı.
8 EYLÜL 2025
Z kuşağı ağırlıklı gruplar sokaklara çıktı. Protestolar Katmandu ve diğer şehirlerde yayıldı.
Polisle çatışmalarda en az 19 kişi öldü, yüzlerce yaralı kaydedildi.
Aynı gün hükümet yasağı geri çekti, fakat öfke dinmedi.
9 EYLÜL 2025
Protestolar büyüdü; Parlamento, hükümet kompleksi Singha Durbar ve siyasetçi evleri ateşe verildi. Başbakan K.P. Sharma Oli istifa etti ve ordu sokağa çıkma yasağı ilan ederek devriyeye başladı.
10 EYLÜL 2025
Ordu Komutanı Orgeneral Ashok Raj Sigdel, videolu mesajla halka sükunet ve diyalog çağrısı yaptı. Katmandu’da ise parlamento ve kritik noktalar askeri koruma altına alındı.
11 Eylül 2025
Can kaynı 34’e yükseldi, yaralı sayısı 1.300’ün üzerine çıktı.
Protestocular, geçici hükümet için eski Yüksek Mahkeme Başkanı Sushila Karki’yi önerdi.
12 EYLÜL 2025
Güvenlik durumu kısmen normalleşmeye başladı bazı dükkanlar açıldı, barikatlar yavaş yavaş azaltılıyor.
Sushila Karki’nin geçici başbakan olarak atanması beklentisi ise güçlenmiş durumda.
SOSYAL MEDYAYA NEDEN YASAK GETİRİLDİ
Olayların fitilini ateşleyen sosyal medya yasağı platformların Nepal’de ofis açma, temsilci atama ve içerikleri 24 saat içinde kaldırma yükümlülüklerini yerine getirmemesi nedeniyle başladı. Hükümet, sahte hesaplar ve online dolandırıcılıkla mücadeleyi gerekçe gösterdi ve halihazırda gelir eşitsizliğine ses yükselten genç nüfus harekete geçti.
KİM, NE İSTİYOR
Protestoların baş aktörü Z kuşağının bir lideri yok ve sosyal medya üzerinden örgütleniyorlar. Talepleri yolsuzlukla mücadele, ifade özgürlüğü, işsizlikle mücadele ve bunları sağlaması için geçici hükümet.
Olayların tırmanmasıyla sokağa inen ordu şiddeti durdurma ve geçiş sürecine kolaylaştırıcı rol oynaması için kitlenin iş birliği yapmasını istiyor.
Cumhurbaşkanı Ramchandra Paudel şu anda geçici hükümeti onaylama yetkisine sahip; İlk isteği diyalog ve bunun için kamuoyuna çağrıda bulundu.
Protestocuların önerdiği isim olan Sushila Karki ise yolsuzluk karşıtı tavrıyla tanınıyor.
7 Haziran 1952’de Doğu Nepal’de dünyaya gelen Karki, Sushila Karki, 7 Haziran 1952’de Nepal’in Biratnagar kentinde doğdu. Banaras Hindu Üniversitesi’nde siyaset bilimi eğitimi aldı, ardından Tribhuvan Üniversitesi’nde hukuk okudu ve 1978’de mezun oldu. 1979’da avukatlık kariyerine başladı, 2009’da geçici, 2010’da ise daimi Yüksek Mahkeme yargıcı olarak görev aldı.
11 Temmuz 2016’da Nepal’in ilk kadın Baş Yargıcı oldu ve bu görevi 6 Haziran 2017’ye kadar sürdürdü. Görev süresince yolsuzlukla mücadele eden ve hukukun üstünlüğünü savunan kararlarıyla öne çıktı.
2017’de parlamento tarafından hakkında görevden alma önergesi verildi ancak kamuoyu baskısı nedeniyle bu girişim geri çekildi.
Karki, tarafsızlığı ve bağımsız kararlarıyla Nepal yargısında önemli bir figür olarak kabul ediliyor. Eşi Durga Prasad Subedi’nin ise geçmişteki bazı siyasi olaylarla ilişkisi kamuoyunda tartışma konusu…
BİLANÇO AĞIR
Olayların şiddet eylemlerine dönüşmesi hem can kaybına hem de maddi hasara yol açtı. Şimdiye dek bildirilen en az 34 ölüm, iki bine yaklaşan yaralanma var.
Parlamento ve Singha Durbar kompleksi, oteller ve siyasilerin konutları saldırıya uğradı, hemen hemen hepsi kullanılamaz hale geldi. Protestocular ise bu kundaklamaları “provokasyon” olarak nitelendiriyor.
Öte yandan turizm ve şehir ekonomisi ağır darbe aldı. Katmandu’da kısmi açılma başlasa da hasar büyük…
Bugün itibariyle sokağa çıkma yasağı yer yer sürüyor, askeri devriyeler devam ediyor.
Sosyal medya yeniden erişime açıldı; ancak platformların Nepal’de kayıt/uyum şartlarını nasıl yerine getireceği belirsizliğini koruyor.
